Çocuklar İçin Felsefe (P4C) Nedir ?
(Philosophy for Children and Communities)
1960’lı yıllarda Amerikalı felsefe profesörü Matthew Lipman, toplumdaki tartışma kültürünün ve derslerindeki öğrencilerin akıl yürütme becerilerinin yetersiz olduğunu fark etmesiyle beraber Çocuklar için Felsefe (P4C) pedagojisini başlatır. Bunun için üniversite yıllarında çok geç kalınmış olduğu düşüncesiyle beraber, başlangıç noktasının çocukluk dönemi olması gerektiğini savunur. Böylelikle “bilgiyi” değil, “düşünceyi” merkeze alan bir pedagoji doğar.
P4C atölyeleri grup çalışması olarak yapılır. Bu pedagojide öğretmen kavramının yerini “kolaylaştırıcı” almıştır. Kolaylaştırıcının görevi, onlara felsefe tarihi anlatmak değildir. Çocuklarla “hayata dair kavramlar” hakkında sohbet ortamı içerisinde atölye yapılır.
Örn; Mutluluk nedir?
Bir şeyi güzel veya çirkin yapan şeyler nelerdir ?
Arkadaşlık önemli midir?
Hayal etmek ve düşünmek arasındaki fark nedir ? vb.
• P4C pedagojisi 2007 yılında UNESCO tarafından onaylanmıştır.
P4C Kazanımları;
Çocukların duygusal, sosyal ve bilişsel gelişimine katkıda bulunur.
Çocuğun daha çok söz aldığı, çocuk-çocuk arası diyaloğun arttığı, eğitmenin sadece “kolaylaştırıcı” rolüyle çocukları desteklediği bir pedagoji hakimdir. Günümüz sisteminden farklı olarak “çocuk” merkezlidir.
Çocuklara eleştirel(critical) , yaratıcı(creative), özen gösteren(caring) ve dayanışmacı(collaborative) düşünmenin temellerini atar. Bu yaklaşıma P4C pedagojisinin 4C’si denir.
P4C “soruşturan topluluk” modelini esas alır ve günümüz ezberci eğitim sisteminin tam tersine çocuğa
* bağımsız düşünebilen,
* dil-düşünme-tartışma-konuşma becerilerini geliştirebilen,
* felsefeyi kavramsallaştırabilen bireylerin yetişmesine katkıda bulunur.
Çocuklar kendi fikirlerini özgürce ifade etme becerisini geliştirdikçe kavram analizi, hipotez oluşturma, örnek ve karşı örnek sunma yetisi de paralel olarak gelişir.
Özgüveni artar.
Çocuklar akıl yürütme konusunda ustalaşırken, saygıyla başka fikirleri de dinlemeyi ve kavga etmeden demokratik bir ortam içerisinde fikirlerini tartışmayı öğrenirler. Bu da yaşam boyu sağlıklı ilişkileri destekler.
Çocukların etik kaygısı taşımadan “soruşturma topluluğu” içerisinde “var olabilmeyi” öğrenir.
Bekleneni değil, gerçekten düşündüklerini ifade edebilmesini destekleyen bir pedagojidir.
Son 10 yılda yapılan çalışmalar, P4C’nin akademik başarıyı da arttırdığını gösteriyor.
Kolaylaştırıcının rolü;
P4C pedagojisini yöneten kişiye "eğitmen" değil,"kolaylaştırıcı" denir. Yani çocuklara bilgi veren, yönlendiren değil, soruşturma topluluğu içerisindeki çocukların kendi fikirlerini ve düşüncelerini fark etmelerini sağlayan tarafsız, yapıcı ve güvenli bir rol üstlenir.
Bir atölye çalışmasını nasıl gerçekleştiriyoruz ?
Kolaylaştırıcı öncelikle bir "Soruşturma Topluluğu" oluşturur. Kurallar hatırlatılır. Çocukların dikkatini toplamak adına bir ısınma oyunu ile başlanır. Daha sonra; kolaylaştırıcı, soruşturma topluluğuna kavramsal alt yapısı olan bir öykü, görsel, video, mitolojik bir hikaye vb. herhangi bir "uyaran" sunar. Felsefi soruşturma altyapısına sahip uyaranla beraber, çocukları düşünmeye ve sorgulamaya sevk edecek sorular yöneltir ve soruşturma başlar. Atölye sonunda çocuklarla değerlendirme yapılır. ( Bugün yeterince düşündük mü? İyi sorular sorduk mu ? Birbirimize karşı saygılı, iyi ve özenli davrandık mı? gibi.
Kolaylaştırıcı
Tarafsız
Önyargısız şekilde etkileşimi teşvik eder.
Güvenli
Güvenli bir ortam oluşturur ve bunu sürdürür.
Dinleyici
İyi bir dinleme becerisine sahiptir.
Yapıcı
Tartışmaların yapıcı bir şekilde ilerlemesine katkı sunar, yön verir.
Korkusuz
Düşünceyi sorgulayan ve yeni fikirleri ortaya çıkaran sorular sorar.
Proaktif
Her zaman objektif olarak durumu yönetir.
Esnek
Farklı düşünceleri ifade etmeye imkan sağlayacak esnekliktedir.
Birleştirici
Grup içinde uyumlu bir bağ kurar.
Zamanlayıcı
Zaman yönetimi sorumluluğunu alır.
Sosyal
Sosyal ilişkileri yönetme becerisine sahiptir.
